Grappa to alkohol, który poznaliśmy bliżej w czasie podróży do Włoch. Mój mąż pokochał go w zasadzie od razu. Teraz nie wyobraża sobie wyjazdu do słonecznej Italii bez spróbowania przynajmniej kilku kieliszków tego trunku. W czym tkwi zatem sekret grappy?
Czym jest grappa?
Grappa to trunek, który powstaje z łodyg, pestek i wytłoków winogron. Zawartość alkoholu waha się od 30 do nawet 60%.
Co ciekawe, ten trunek początkowo kojarzony był z klasą robocizną. Wynaleziono go przez przypadek, gdy chłopi z północy kraju stworzyli grappę, aby nie marnować nic ze swoich plonów. Przy okazji chcieli mieć coś, co rozgrzeje ich zimą. Tak było aż do lat 60. XX wieku, gdy grappa trafiła na salony. Giannola Nonino z destylarni Nonino postanowił wtedy tworzyć grappę z wytłoków tylko jednego rodzaju winogron i zmienił metodę jej produkcji. W 1973 roku wprowadzono na rynek pierwszą grappę monovitigno, czyli wyprodukowaną z jednej odmiany winogron – pignolo.
Do dzisiaj sporo się zmieniło. Między innymi wyeliminowano z destylarni łodygi winogron, aby trunek miał delikatniejszy charakter.
Grappa cały czas zyskuje na popularności. Aby produkt nosił tę nazwę, musi powstać z winogron uprawianych we Włoszech. Także proces destylacji musi się odbywać na terenie tego kraju.
Czym cechuje się grappa?
Grappa ma zazwyczaj od około 35 do 60% alkoholu. Jest transparentna, żółto-złota. Jej smak i aromat zależą od jakości winogron, z których została wyprodukowana. Najbardziej cenione są np. moscato czy traminer.
Grappa bazuje na winogronach. Czerwone są oczyszczane, a potem miażdżone i poddawane fermentacji. Ostatni etap to wytłoczenie soku. W przypadku winogron białych proces ten jest nieco bardziej skomplikowany. Tłoczy się je bowiem świeże, a fermentuje same wytłoczyny.
Rodzaje grappy
Istnieje całkiem sporo odmian grappy. Giovane to trunek, który po produkcji aż do momentu rozlewu pozostaje w zbiornikach ze stali nierdzewnej. To grappa zdecydowanie najczystsza. Affinata jest starzona w drewnianych beczkach przez 12 miesięcy. Zyskuje dzięki temu subtelne nuty drewniane, ale jednocześnie nadal jest świeża. Vecchia lub Invecchiata to grappa starzona przez okres od 12 do 18 miesięcy w drewnianych beczkach. Riserva lub Stravecchia to z kolei grappa leżakująca ponad 18 miesięcy. Ma bogaty, złożony smak.
Grappa a terroir
Grappa odzwierciedla miejsce, z którego pochodzi – podobnie jak wino. Jej smak i aromat są bezpośrednio związane z terroir, czyli charakterystyką regionu: klimatem, typem gleby, wysokością upraw, a także lokalną tradycją produkcji.
Destylaty z Piemontu mają zazwyczaj bardziej złożony profil – często wyczuwalne są w nich nuty owoców leśnych, przypraw, a czasem nawet tytoniu, co wynika z użycia winogron szczepu nebbiolo, znanych również z produkcji barolo. Grappy z Friuli, regionu uznawanego za ojczyznę tego trunku, słyną z wyjątkowej czystości i elegancji – wiele z nich to monodestylaty, tworzone z jednej, starannie wyselekcjonowanej odmiany winogron. W Toskanii natomiast powstają trunki intensywniejsze, bardziej wyraziste, oddające charakter południowego słońca i cięższych czerwonych szczepów. Z kolei w Trentino, w sercu Alp, dominuje podejście rzemieślnicze, oparte na rodzinnych tradycjach i lokalnych metodach destylacji – stąd grappy subtelniejsze, łagodniejsze, często z wyczuwalną lekkością i świeżością.
Jak degustować grappę?
Grappę warto degustować powoli, najlepiej w małym kieliszku typu tulipan. Temperatura również ma tutaj znaczenie – nie powinna być lodowata, bo to tłumi aromat. Idealna to około 12–15 stopni Celsjusza. Grappa często spożywana jest jako digestif, w towarzystwie espresso (czyli w stylu caffè corretto) lub samodzielnie – jako zwieńczenie włoskiego wieczoru.
Najważniejsi producenci grappy
W świecie grappy jest kilka nazw, które uchodzą za synonim najwyższej jakości i tradycji. Do najbardziej cenionych należy rodzinna destylarnia Nonino z Friuli, która jako pierwsza wprowadziła na rynek grappę jednoszczepową, zmieniając oblicze tego trunku na zawsze. Wysoko ceniona jest również Poli, działająca od XIX wieku w regionie Veneto, znana z eleganckich i aromatycznych destylatów. Na uwagę zasługuje także Berta z Piemontu, która specjalizuje się w długo leżakujących grappach o złożonym, niemal whisky’owym charakterze. W Trentino działa z kolei Marzadro, łącząca tradycyjne metody z nowoczesną technologią, a jej wyroby cieszą się dużym uznaniem zarówno we Włoszech, jak i za granicą.
My w domu mamy już chyba kilkanaście butelek z grappą - zazwyczaj przywozimy je z naszych wojaży do Włoch. Kolekcja ta pewnie będzie rosnąć, bo Italię wręcz uwielbiamy 😊